واکاوی تفاوت میان انسان و بشر در قرآن کریم

در آیات قرآن کریم، آدمی با الفاظ و واژه‌های مختلفی معرفی و مورد خطاب قرار گرفته که در این میان «بشر» و «انسان» از جمله مهم‌ترین و رایج‌ترین تعابیری هستند که در تفاسیر قرآنی به عنوان معرف نوع انسان آمده است. به طور طبیعی استفاده از دو تعبیر مجزا می‌بایست پیام و هدف خاصی را نیز به دنبال داشته باشد. هدف این مقاله، واکاوی تفاوت‌های بین دو اصطلاح بشر و انسان در قرآن کریم با عنایت به منابع تفسیری است.

سوال اصلی تحقیق این است که آیا دو واژه بشر و انسان اتحاد مفهومی دارند تا هر دو، معرّف آدم (ع) به عنوان ابوالبشر و ذریه وی یعنی تمامی ما انسان‌ها با عنوان بنی آدم باشند و یا تغایر مفهومی دارند؟

در این مقاله با استفاده از روش تحلیل محتوا، ابتدا هر یک از این واژه‌ها از لحاظ لغوی مورد بررسی قرار گرفت و سپس با استفاده از آیات قرآنی در کنار توجه به نظریات علمی جدید و کشفیات دیرین‌شناسان و یافته‌های آن‌ها در رابطه با انسان‌نماهایی که پیش از انسان هوشمند امروزی بر روی زمین وجود داشته‌اند، مانند انسان نئاندرتال و ...، تعریف و تفسیری تازه از واژه‌های «بشر» و «انسان» ارائه گردد. در نهایت معلوم شد که به نظر می‌رسد تعبیر انسان و بشر اختلاف مفهومی داشته و حامل معنای ویژه‌ای هستند.